Niezapomniana Małga. Wspólna historia – wspólne dziedzictwo. Wyprawa krajoznawcza pod Patronatem Honorowym burmistrza Nidzicy Pana Jacka Kosmali.
Kolejny dzień obchodów Europejskich Dni Dziedzictwa za nami. Tegoroczne hasło „Żywe dziedzictwo – tradycje od pokoleń” stworzyło szansę spojrzenia na dziedzictwo pod kątem obiektów, które łączą ze sobą dziedzictwo materialne i niematerialne. Sentymentalna podróż do przeszłości nieistniejącej dziś wsi Małgi i spotkanie z jej rdzennym mieszkańcem Henrykiem Sienkiewiczem sprawiły, że znów tętniło w niej życie. Obecnie po Małdze pozostały ukryte w leśnej gęstwinie fundamenty domów, zniszczony cmentarz oraz zrujnowana, ostrzelana wojskowymi pociskami wieża kościoła ewangelickiego. Wzruszająca opowieść Pana Henryka Sienkiewicza przybliżyła nam losy mieszkańców wsi. Osadnictwo na terenie Małgi istniało już prawdopodobnie w czasach przedkrzyżackich, jej nazwa pochodzi od pruskiego słowa Malien, którym Prusowie określali rzekę Omulew. Na jej terenach można było odnaleźć złoża rudy żelaza, stąd na Małgę mówiono „Ruda”. Ludność wsi składała się z osadników z Mazowsza i Prusów. Powstanie wsi oraz jej późniejszy rozwój był powiązany z pozyskiwaniem i przetwarzaniem przez miejscową ludność darniowych rud żelaza. W okolicach wsi osiedlało się sporo bartników, smolarzy, rybaków oraz myśliwych. Pod Małgą na przestrzeni stu lat odbyły się dwie bitwy: polsko-rosyjska w 1807 roku oraz niemiecko – rosyjska w 1914 roku, z którą wiąże się legenda „Skarbu Samsonowa” czyli nieodnalezionej kasy armii „Narew”. Po I wojnie światowej we wsi przy kościele została ustawiona kamienna tablica z nazwiskami poległych żołnierzy z okolic wsi. Przed wojną Małga była siedzibą obwodu administracyjnego, posiadała pocztę, posterunek, Urząd Stanu Cywilnego, szkołę, przedszkole, remizę strażacką, karczmę i dwie kuźnie. Dwa totalitaryzmy: nazistowski i komunistyczny doprowadziły do zniszczenia nadomulwiańskich wiosek: naziści wywołując wojnę światową i doprowadzając w ten sposób do wydarzeń 1945 roku, następnie komuniści tworząc poligon. Na przełomie 1989 roku wraz z upadkiem komunizmu zimnowojenna konfrontacja się skończyła. Poligony nie były już tak potrzebne. Wśród poligonów przeznaczonych do likwidacji znalazł się i ten w Muszakach. Przestał istnieć w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych. Kiedy wojsko tworzyło poligon, rozebrało wiele wiosek, także Małgę, teraz okoliczni mieszkańcy rozebrali poligon. Na jego terenie Nadleśnictwo Jedwabno stworzyło rezerwat przyrody. W rezerwacie znajdują się miejsca lęgowe m.in. żurawi, łabędzi, cietrzewi, czajek, derkaczy. Niewątpliwie los tej małej Atlantydy to przestroga przed uleganiem „różnym i obcym naukom”.
Uczestnikom dzisiejszej wyprawy serdecznie dziękujemy!!!
Dziękujemy Panu Henrykowi Sienkiewiczowi za „żywą lekcję historii” oraz Nadleśnictwu Jedwabno za stałą współpracę. Podziękowania składamy również grupom sportowym Nidzica Biega, Ziemia Nidzicka Team, Szczytno /grupa rowerowa/ Artur Trochimowicz, Artur Sabała, firmom: Adder Tech, Społem PSS Nidzica
Dziękujemy za zaangażowanie, wsparcie, zainteresowanie, ciepły klimat i cudowną atmosferę.
Koordynatorzy: Joanna Marcjanik, Wioletta Romańska, Paulina Elbruda, Anna Czarzasta
